Ngày 17/6/2024, Quốc hội đã thông qua Luật Thuế Giá trị gia tăng (GTGT) sửa đổi năm 2024 với nhiều nội dung quan trọng, đánh dấu bước chuyển mình trong quản lý và điều hành thuế GTGT tại Việt Nam. Luật sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, tác động trực tiếp đến mọi tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân có hoạt động sản xuất – kinh doanh hàng hóa, dịch vụ.

Dưới đây là tổng hợp những điểm mới đáng chú ý mà các doanh nghiệp cần nắm rõ để kịp thời điều chỉnh hệ thống kế toán, hóa đơn và phương thức vận hành:

1. Thu hẹp nhóm hàng hóa – dịch vụ không chịu thuế GTGT

Một trong những điều chỉnh đáng kể của Luật mới là thu hẹp phạm vi các đối tượng được miễn thuế. Cụ thể, nhiều loại hàng hóa và dịch vụ từng thuộc diện không chịu thuế, như phân bón, máy móc thiết bị nông nghiệp, tàu khai thác thủy sản xa bờ hay dịch vụ chứng khoán, sẽ chuyển sang chịu thuế GTGT. Việc này không chỉ góp phần minh bạch hệ thống thuế mà còn tránh việc doanh nghiệp lợi dụng chính sách miễn thuế để trốn nghĩa vụ tài chính.

Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, luật cũng bổ sung một số loại hàng hóa vào diện không chịu thuế, điển hình như hàng viện trợ dùng để cứu trợ thiên tai, dịch bệnh hoặc chiến tranh. Điều này thể hiện rõ chính sách nhân đạo và linh hoạt của Nhà nước trong các tình huống đặc biệt.

2. Giá tính thuế được quy định rõ ràng hơn

Luật mới đã cụ thể hóa giá tính thuế GTGT đối với hàng hóa nhập khẩu và hàng hóa dùng để khuyến mại. Theo đó, giá tính thuế với hàng nhập khẩu không chỉ dựa trên trị giá hải quan mà còn cộng thêm các loại thuế khác như thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế bảo vệ môi trường (nếu có).

Đặc biệt, đối với hàng hóa – dịch vụ dùng để khuyến mại hợp pháp theo Luật Thương mại, giá tính thuế sẽ được xác định là bằng 0. Quy định này sẽ giúp doanh nghiệp yên tâm hơn khi triển khai các chương trình khuyến mại mà không phải lo về các rủi ro thuế tiềm ẩn như trước đây.

3. Điều chỉnh thuế suất nhiều nhóm ngành

Luật GTGT 2024 đã tiến hành cơ cấu lại mức thuế suất đối với nhiều nhóm hàng hóa, dịch vụ. Cụ thể, phân bón và tàu đánh bắt thủy sản sẽ chuyển từ diện không chịu thuế sang chịu thuế suất 5%. Ngược lại, một số mặt hàng như lâm sản thô, đường tinh luyện, thiết bị chuyên dùng cho giảng dạy hay các dịch vụ văn hóa, điện ảnh, thể thao sẽ bị điều chỉnh thuế suất từ 5% lên 10%. Những thay đổi này có thể tạo ra tác động lớn đến chi phí sản xuất, giá bán và chiến lược kinh doanh của các doanh nghiệp trong các lĩnh vực liên quan. Do đó, việc cập nhật kịp thời và điều chỉnh hệ thống giá, hợp đồng là điều cần thiết.

4. Khuyến khích xuất khẩu với chính sách thuế suất 0%

Luật mới cũng mở rộng phạm vi các dịch vụ, hàng hóa được áp dụng thuế suất 0% nhằm thúc đẩy hoạt động xuất khẩu và hội nhập quốc tế. Trong đó, các hoạt động vận tải quốc tế, thi công công trình ở nước ngoài hoặc trong khu phi thuế quan, bán hàng tại cửa khẩu, khu cách ly hoặc cung cấp dịch vụ cho ngành hàng không – hàng hải quốc tế đều thuộc diện này.

Việc áp dụng thuế suất 0% sẽ giúp doanh nghiệp giảm giá thành, tăng tính cạnh tranh, đồng thời mở rộng cơ hội tiếp cận thị trường quốc tế.

5. Siết chặt điều kiện khấu trừ và hoàn thuế

Một thay đổi quan trọng khác là việc siết chặt các điều kiện để được khấu trừ hoặc hoàn thuế GTGT đầu vào. Theo luật mới, chỉ những hóa đơn, chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt mới được coi là hợp lệ để khấu trừ, trừ một số trường hợp đặc biệt được Chính phủ quy định riêng.

Ngoài ra, các loại chứng từ như vận đơn, hợp đồng bảo hiểm, phiếu đóng gói... sẽ được bổ sung vào danh mục hồ sơ hợp lệ để xét hoàn thuế cho hàng hóa xuất khẩu. Đây là bước tiến giúp đơn giản hóa thủ tục hành chính nhưng vẫn đảm bảo minh bạch và kiểm soát được rủi ro gian lận.

Đối với hoàn thuế, doanh nghiệp được hoàn thuế nếu sau 12 tháng liên tiếp (hoặc 4 quý) có số thuế GTGT đầu vào chưa khấu trừ hết từ 300 triệu đồng trở lên. Quy định này khuyến khích doanh nghiệp kiên trì tuân thủ chế độ sổ sách kế toán đầy đủ để được hưởng lợi từ chính sách thuế.

6. Xác định thời điểm tính thuế minh bạch

Luật mới cũng đưa ra quy định rõ ràng về thời điểm tính thuế GTGT. Đối với hàng hóa, thời điểm tính thuế là khi chuyển giao quyền sở hữu hoặc khi lập hóa đơn. Đối với dịch vụ, thời điểm xác định thuế là khi hoàn tất cung cấp dịch vụ hoặc khi lập hóa đơn, không phụ thuộc vào thời điểm doanh nghiệp nhận được tiền thanh toán.

Quy định này giúp doanh nghiệp dễ dàng hạch toán, hạn chế sai sót và giảm rủi ro tranh chấp về thuế với cơ quan quản lý.

7. Tăng cường kiểm soát hành vi gian lận thuế

Để chống thất thu thuế và bảo vệ tính công bằng của hệ thống thuế, Luật GTGT 2024 đã quy định rõ ràng các hành vi bị nghiêm cấm, như mua bán hóa đơn trái phép, sử dụng hóa đơn không hợp lệ, lập hồ sơ khống để trục lợi, hay thỏa thuận với cán bộ thuế để gian lận.

Những hành vi này nếu bị phát hiện sẽ bị xử lý nghiêm, đồng thời làm mất uy tín và tiềm ẩn rủi ro rất lớn cho doanh nghiệp. Do đó, việc tuân thủ pháp luật về hóa đơn, kế toán và thuế không chỉ là nghĩa vụ mà còn là giải pháp phòng ngừa rủi ro pháp lý.

8. Chính sách giảm thuế 8% tiếp tục kéo dài đến hết năm 2026

Song song với Luật mới, Quốc hội cũng thông qua việc tiếp tục giảm 2% thuế GTGT (từ 10% còn 8%) đối với nhiều nhóm hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng phổ biến, nhằm hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi sau dịch bệnh và khó khăn kinh tế. Chính sách này sẽ được áp dụng từ ngày 1/7/2025 đến hết ngày 31/12/2026.

Tuy nhiên, các lĩnh vực như tài chính – ngân hàng, viễn thông, bảo hiểm, bất động sản và các sản phẩm chịu thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ không được áp dụng mức thuế ưu đãi này. Do đó, doanh nghiệp cần xác định rõ mặt hàng, dịch vụ của mình có thuộc diện ưu đãi hay không để lập hóa đơn và kê khai thuế đúng quy định.

Anh Tuấn

_____________________________

GATTACA LAW FIRM | Trusted Legal Partner

M: + 84 901763379 | W: gattacalaw.vn | E: lawyer@gattacalaw.vn